Justo Egaña urte luzez ari da HABEko Didaktika sailean lanean eta euskaltegi munduan pertsonaia ezagunenetakoa dugu. Urte hauetan guztietan proiektu askotan aritu izan da eta gutxi izango dira Helduen Euskalduntzea berak bezain ondo ezagutzen dutenak. Azkenetako proiektuetako bat, euskara mailak egiaztatzeko azterketa-sistemarena dugu eta horren inguruan aritzea eskatu diogu.

Agindua argitaratzearekin batera euskaltegiei horren berri eman zitzaien, hiru lurraldeetan egin ziren zuzendari bileretan. Azterketa Batzordearen eraketa izan zen hurrengo pausua, eta HABEren zuzendariak izendatu ditu jadanik partaideak euskaltegien proposamenak jaso ondoren. Une honetan, aztertzaile-taldearen osaketan ari gara eta euskaltegien proposamenak jasotzen. Bestalde, HABEko zenbait teknikarik azterketa-ereduaren diseinuan dihardute, Azterketa Batzordeari aurkezteko eta eztabaidatu ondoren, onartzeko.

Hasi besterik ez dugu egin eta lan eskerga aurreikusten dugu. Batetik, azterketa eredua bera proposatu, adostu eta erabaki behar da. Horrekin batera, azterketarientzako gida bat prestatuko dugu, azterketaren xehetasunak azalduz. Halere, aztertzaileen irizpideak bateratzea izango da eginkizunik nagusienetakoa. Bateratze saioak, aztertzaileak izendatzeko gutunean adierazi bezala, on-line erara bideratuko dira, urtarrila-otsailean hasita. Bitartean, kudeaketarekin loturik dauden hainbat puntu zehazten joango gara, deialdia argitaratu, egutegia zehaztu, matrikulak, azterketen zuzenketak, emaitzak, agiriak, dirulaguntzak...

Aginduaren arabera, azterketarako batzordekide izango dira euskaltegiko ordezkariak, aztertzaile izateko eskumena ere aitortzen die irakasleei eta euskaltegian bertan azterketak egingo direnez, horien kudeaketa ere euskaltegiaren esku joango da 16. artikuluan zehazten den bezala. Halere, kontuan izan behar da akreditazio-sistema hau kanpo ebaluazioan eta azterketan oinarritzen dela, eta aztertzaileek ez dituztela euren euskaltegiko ikasleak ebaluatuko. Atxikitzen zaizkien euskaltegietako azterketak zuzenduko dituzte, eta ahozkoetan, beti ere, epaimahai mistoak sortuko dira. Non geratzen da, hortaz, euskaltegiaren partaidetza eta autonomia? Itxura batean, hizkuntz eskakizunetan eta EGAn egiten denaren parekoa litzateke. Ziur naiz, ordea, euskaltegiaren partaidetzak baduela zeresanik, eta handia gainera, akreditazio-sistemaren norabidean. Mailekiko ebaluazio-irizpideak bateratze-lana aztertzaile "espezializatuengana" mugatu ordez, ezinbestekoa da euskaltegi osora heltzea eta hedatzea. Gainera, euskaltegien joera eta jarreraren arabera, gaur egun kanpo ebaluazio bezala planteatzen dena, barne ebaluazioa izatera irits daiteke. Horretarako, urrats sendoak eman behar direla uste dut.

Badakigu erronka handi baten aurrean gaudela, baina zalantzak zalantza, itxaropentsu heldu diogu egitasmo honi, kurrikulua indarrean jarri zenetik aldarrikatzen genuen egitekoa zelako. Eta egitasmo honen egitekoa izango da, besteak beste, orain arte euskaltegien artean ikas-prozesuaren baitan eta urratsen artean egon den irizpide sakabanaketa murriztea eta EGAtik beherako 1. eta 2. mailetan gutxienez euskaltegien artean irizpideak bateratzea. Horrekin batera, ikasleei EGAraino zain egon gabe bitarteko mailak aitortu ahal izatea. Eta gauzak txukun ateratzera, beste erakundeen onarpena eta mailei dagokien baliokidetza edo aitortza ofiziala lortzeko bidea egingo genuke. Horretarako, sinesgarritasuna eta bermea egiaztatu behar ditugu. Sinesgarritasuna, ezarriko diren frogetan eta kudeaketan, sinesgarritasuna emaitzetan.Eta ez hori bakarrik; espero dugu mailen akreditazio-frogetan lortuko diren emaitzak EGAn edota HEetan lortutakoak baino hobeak izatea, euskaltegiak gainditutzat emandako ikasleek bakarrik hartuko baitute parte azterketetan. Horrek euskaltegien ezinbesteko/erabateko partaidetza eskatzen du. Neurri handi batean, euren esku egongo da, beraz, egitasmo honen arrakasta edo porrota, eta lehen esan dugun bezala, aurrera begira euskaltegiak izan dezakeen autonomia. Eta horixe da gure desiorik behinena.